فول فایل

چكيده: افزايش جمعيت كشور لزوم توليد بيشتر در واحد سطح را انكار ناپذير ساخته است بطوريكه خوداتكايي در توليد گندم بعنوان يك آرمان ملي تلقي شده و از مهمترين اهداف طرح‌هاي تحقيقاتي وزارت جهاد كشاورزي است. جايگزيني ارقام موجود با ارقام و لاينهاي پرمحصول‌تر و واجد صفات مطلوب زراعي، آشنا نمودن كشاورزان با آخرين دستاوردهاي تحقيقاتي و ارقام جديد نيز در اين راستا حائز اهميت است. در اين بررسي لاين M-79-6 كه طي سه سال بررسي دراقليم معتدل كشور برتري خود را نشان داده و بمنظور معرفي و جايگزيني ارقام موجود اقليم معتدل انتخاب گرديده است، همراه با رقم مرودشت (بعنوان شاهد برتر محلي) طي سال زراعي 84-1383 تحت شرايط زارعين در دو نقطه از مناطق معتدل استان كرمانشاه (شهرستانهاي كرمانشاه و اسلام آباد غرب) به مساحت نيم هكتار در كنار هم كشت شدند. عمليات متداول آماده سازي زمين در مهر ماه و زمان كاشت اواخر آبان ماه بود. طي فصل رويش مراقبتهاي معمول زراعي انجام و صفاتي مانند درصد سبز محصول، تعداد روز تا ظهور سنبله و رسيدن كامل، ارتفاع بوته و آفات و بيماريها يادداشت برداري مي‌شود و سپس عملكرد لاين فوق با رقم شاهد مورد مقايسه قرار ‌گرفت كه در محل اجراي اسلام آباد غرب لاين مذكور بر شاهد برتري بيشتري نشان داده و در محل اجراي كرمانشاه نسبت به شاهد مرودشت برتري كمتري بود. در مجموع لاين فوق نسبت به مرودشت عملكرد بهتري نشان داد و مي‌تواند براي مناطق معتدل بعنوان جايگزين رقم مرودشت مد نظر قرار گيرد.همچنین در ارزیابی اقتصادی نیز برتری آن نسبت به مرودشت مشخص گردیده است. واژه‌هاي كليدي: گندم، طرحهاي تحقيقي ترويجي، مرودشت،ارزیابی اقتصادی مقدمه: گندم سالانه بيش از 50% از زمين هاي زراعي كل كشور را به خود اختصاص مي دهد.مطابق گزارشات موجود از مجموع 12 ميليون هكنار از اراضي زير كشت كشور بالغ بر 2/6 ميليون هكتار به كشت گندم اختصاص داشته است . از اين مقدار 3/2 ميليون هكنار به كشت گندم آبي و 9/3 ميليون هكنار آن به كشت گندم ديم اختصاص داشته است (4). گندم اولين و مهمترين گياه زراعي در دنيا بوده و 6/19 % از كل منابع غذايي براي مردم جهان را دارا است(12). با توجه به اهميت و جايگاه گندم در كشور و بهره‌وري بيشتر از قابليت‌هاي زراعي و محيطي موجود، لزوم يافتن ارقام اصلاح شده و پر محصول با كيفيت بهتر كه بتواند جايگزين ارقام فعلي گردند و از قابليت‌هاي بالقوه موجود حداكثر استفاده را بعمل آورند، ضروري است. از سوي ديگر با توجه به استراتژيك بودن گندم بعنوان غذاي پايه كشور و لزوم تداوم خودكفايي در توليد اين گياه، افزايش روزافزون نياز به توليد بيشتر اين محصول، اهميت افزايش تنوع در ارقام موجود در كشور كه در نهايت سبب بالا بردن توان توليد كشاورزان مي‌شود، اهميت جايگزيني ارقام موجود (به دليل شكسته شدن مقاومت در مقابل امراض و …) و دستيابي به ارقام پرمحصول تر و تطبيق هر چه بيشتر يافته‌هاي تحقيقاتي با شرايط زارعين شايان توجه است.در آزمايشات چند منطقه ای بررسی مقاومت در چند سال اخير نيز در ايران از ميان ارقام و لاينهای آبی و ديم لاين مقاوم گندم نان و دروم از جمله لاين M-79-6 شناسايی شده است . لاين جديد گندم M-79-6 با شجره Bow”s”/Vee”s”//1-60-3 از دو رگ های رقم کراس اميد با يک لاين خارجی است که طی مراحل بررسی در 9 ايستگاه تحقيقاتی اقليم معتدل کشور با متوسط عملکرد 6478 کيلو گرم در هکتار معادل رقم مرودشت بوده و حداکثر عملکرد را به ميزان 8861 کيلو گرم در هکتار در کرج توليد نموده است . اين رقم نسبت به زنگ زرد، سياهک پنهان، ريزش دانه مقاوم بوده(4) ضمناً اين لاين در سال زراعی 82-1381 در شرايط زارعين در مزرعه يکی از کشاورزان نمونه کرج به صورت پيش طرح تحقيقی –تطبيقی با شرکت شش رقم ديگر در مقابل سياهک پنهان مورد ارزيابی قرار گرفت که بدون هيچ آلودگی در مقايسه با ارقامی مانند روشن37%-مهدوی(35%)مقا.مت از خود نشان داد.( 4)همچين اين لاين در سال زراعی 183-1382در طرح تحقيقی – تطبيقی همراه با پنج رقم گندم جهت ارزيابی مقاومت به سياهک پنهان گندم در سه منطقه کرج – کرمانشاه و نيشاپور مورد ارزيابی قرار گرفت که نتايج نشان داد که لاينM-79-6 مقاومت بسيار بالايی نسبت به اين بيماری داشته و می تواند در مناطق معتدل غرب کشور که خسارت بيماری قابل توجه است موجب کنترل گسترش بيماری و کاهش هزينه های ضد عفونی بذر گردد(5).. تاكنون براي اين لاين هيچگونه طرح تحقيقي – ترويجي در سطح استان و كشور انجام نشده است، ولي در مورد ديگر ارقام موجود در استان طرحهايي اجرا و گزارشهاي مربوطه نيز ارائه گرديده است. پلوس و عدل در قالب طرح‌هاي تحقيقي ترويجي برتري رقم نويد بر رقم قدس (6) و برتري نويد بر رقم الموت را گزارش دادند و در يك طرح ديگر برتري رقم بك كراس روشن بر رقم قدس گزارش شد (7). پلوس