فول فایل

الگوی شبه ترقی غرب گرا در اواخر عصر قاجار و طی نیمه دوم قرن سیزدهم از دو طریق جداگانه به رابطه سست دولت قاجار و جامعه ایران خلل وارد آورد: 1 – نفوذ اقتصادی غرب بازار را تهدید کرد. 2 – تماس با غرب به ویژه تماس عقیدتی از طریق نهادهای نوین آموزشی، مفاهیم جدید، آرزوهای جدید، مشاغل جدید طبقه متوسط شغلی جدیدی موسوم به روشنفکران پدید آورد *عوامل چالش میان ترقی غربی و تعالی در اواخر عصر قاجار تاروی کار آمدن پهلوی الف) جنگ های ایران و روسیه تاثیر غرب از نخستین سالهای قرن سیزدهم آغاز شد و در شکل فشار نظامی نخست از سوی روسها و سپس از سوی انگلیسیها خود را نشان داد. روسها مجهز به سلاح های جدید از آسیای مرکزی و قفقاز سرازیر شدند و قشون عشایری ایران را که دچار دسته بندی شده بودند به آسانی شکست دادند و عهدنامه ی حقارت بار گلستان و ترکمن چای را به فتحعلی شاه تحمیل کردند. انگلستان به منظور مقابله با پیروزی های روسیه و برای آنکه افغانستان را هم در برابر تزار ها و هم قاجارها منطقه ی حائل هند قرار دهد به جنوب ایران دست انداخت و عهدنامه ی 1857 پاریس را به شاه تحمیل کرد. در نتیجه ی این عهدنامه ها سلسله ی قاجار، تبریز و جنوب ایران را پس گرفت وبه عنوان حکمران شروع ایران در سطح بین المللی به رسمیت شناخته شد. اما گرجستان ،ارمنستان و ناوگان دریای خزر را از دست داد ،هر ادعایی بر افغانستان را از خود سلب کرد. مبلغ سه میلیون پوند به تزار غرامت پرداخت و مهمتر از همه ، یک سلسله کاپیتولاسیون تجاری به روسیه و انگلستان اعطا کرد. این کاپیتولاسیون ها دو قدرت یاد شده را قادر ساخت تا هرجا که می خواهند کنسولگیری و نمایندگی تجاری دایر کنند.طی این قرن، کل حجم تجارت خارجیان در واقع تا هشت برابر افزایش یافت. واردات به ویژه تولیدات انبوه منسوجات، سخت ابزار، شیشه، همچنین شکر، چای و ادویه – از 2000000 پوند در سال 1209 به بیش از 5000000 پوند در سال 1279 رسید. صادرات – عمدتا پنبه خام،ابریشم، گندم ، برنج، توتون، پوست و فرش – در همان دوره از 2000000 پوند به حدود 3800000پوند رسید. در تفکر نوین انقلابی شیعه تفسیرهای ((دعوت کننده به آرامش))،((انفعال))و((تسلیم))کنار نهاده شد و روحیه انقلابی و مبارز جایگزین کردند. مبنای اساسی الگوی تعالی 1- لزوم استقلال از بیگانگان و2- نفی استعمار بود.با گذشت زمان تلقی ایرانیان شیعی از برخی مفاهیم و آموزه های فرهنگ شیعه که در برخی دوران تاریخی کم سو شده بود همچنان پررنگ می شود. اختلاف جدی روحانیت با دولت مرکزی نشان داد که مملکت اجتهادی در برابر دولت مرکزی کوتاه نیامده و به هیچ رو حاضر نیست در برابر سلطنت تسلیم کرد. در کنار این حرکت برخی از دولتمردان پس از آشنایی با غرب. در تلاش برای انجام برخی اصلاحات غرب گرایانه درایران بودند.