فول فایل

او ضاع سیاسی ایران پس از مرگ تیمور: تیمور پس از 36 سال فرمانروایی سرانجام در شب چهارشنبه شعبان سال 807 هـ . گ در موضع اترار که با سمرقند 76 فرسخ فاصله داشت در گذشت. جانشینان وی بر خلاف فرزندان چنگیز که بعدواز مرگ رهبرشان با ولیعهد برگزیده کنار آمدند و وحدت امپراتوری را حفظ کردند و به جای تجزیه آن روش افزایش متصرفات را پی گرفتند، در صورتیکه فرزندان تیمور بلافاصله جنگ قدرت درپیش گرفتند و موجب اضمحلال امپراطوری عظیم تیمور شدند. از آنجا که تیمور بعد از خود برنامه دقیق و کمسوجی برای وحدت امپراطوری طراحی نکرد و سازماندهی سیاسی مشخص نیز بوجود نیاورد وحدت امپراطوری زود از هم پاشید. در حقیقت امپراطوری تیمور بیش از هر چیزی قائم به شخص بود وحدت یک تشکیلات منظم سیاسی و برنامه ریزی شده داشته باشد. حتی امیران و فرماندهان رده بالای لشگری قبل از هر چیزی به خود تیمور وفادار بودند و بدین جهت قدرت سیاسی بسیار دشوار بود. امیران به سرعت پیمان اتحاد خویش را از رهبری به رهبر دیگر عوض می کردند و در منازعات خانوادگی پس از مرگ تیمور سران قبایل الوس شرکت داشتند. و به این اختلافات دامن می زدند. تیمور در اوج اقتدار خود فعالیتهای جنگی الوس جغتای را به بیرون از قلمرو الوس کشانده ولی پس از مرگ وی به درون آن بر گردانده شد. و اعضای سلسله تیموری به رقابت با یکدیگر بر خاستند و نیروهای رزمی الوس بین شاهزادگان تقسیم شدند. بجز فرزندان تیمور که بیشترین سهم را در جنگهای جانشینی داشتند. ملازمان تیمور هم پس از مرگ رهبرشان با سروران جدید خویش را ترک کردند یا بر ضد آنان شوریدند. و بالاخره سومین گروه فعال سیاسی حاکمان محلی برخی از ایالات مانند خراسان و سیستان و مازندران و تا حدودی آذربایجان بودند که وارد در صحنه مبارزات شدند. البته بخشی از این دشواری ها به طبیعت تفکر صحرا نشینی مربوط بود چراکه مرگ یک فرمانروایقوی اغلب سبب فروپاشیسیاسی و سیتزه جانشینی می گردید و در این جا این مساله کاملا صادق بود. جنگهای جانشینی پس از مرگ تیمور اثرات بس تخریبی و خسته کننده داشت بطوری که با مرگ تیمور شروع شد و همانند یک میراث زیانبار ادامه یافت و درنهایت هم آن را به نابودی کشاند. شاهزادگان دریافتند که نمی توانند به هیچ یک از برادارن و عمو زاده هایشان. حتی رعایای خویش و امیران لشگر و حاکمان مناطق یکجانشین تحت سلطه آنان و نیز به توده لشگریان خود اعتماد نمایند. و از سوی دیگر ثروتی نداشتند که برای اعطای پاداش به رعایای خویش بپردازند.با پایان یافتن دوره فتوحات بزرگ، دوران غنایم جنگی بیرونی و پیشرفت مداوم نیز به سر رسیده بود. شاهزادگانی که برای کسب قدرت با هم می جنگند. امتیاز جدیدی برای عرضه نداشتند و تنها مقدار کمی پول در خزانه ایشان یافت می شد یا از استثمار حکمرانان بدست می آمد. «این ستیزه همه جانبه با بکارگیری همه امکانات ونمونه روشنی از انهدامی بو که زیر بنای آنچه را تیمور خلق کرده بود شکل می داد. از سوی دیگر جنگهای مداوم جانشینی که عموما در مناطق یکجانشین ودر شهرها رخ می داد شریانهای حیاتی ردم را فصد کرده بود شهر ها در جریان این جنگها دست به دست میشدند و هر فاتحی برای مخارج لشگر و جنگ مالیات جدیدی از مردم می گرفت. بدین ترتیب مردم از این جنگهای خانگی به ستوه آمده بودند ولی عملا هیچ کاریاز دستشان بر نمی آمد چون هر گونه اعتراض با خشونت جواب داده می شد.» پس از مرگ تیمور در 807 هـ . ق قلمرو او به چهار بخش تقسیم شد. اگر چه پیش از مرگ تیمور شاهرخ میرزا زنده بود ولی پدرش تخت سلطنت را به دست او نسپرد. بلکه به دست سلطان محمد پسر جهانگیر که درسال 1374 متولد یافته بودند. سپرده و او را در 24 سالگی در راس چهل هزار نفر از لشگر قرار داده بود. وی نیز یک بار در جنگهایی که به خاطر اشغال شهر اشیره واقع در قرقیزستان کنونی شرکت نمود. غالب شد. ولی او نیز قبل از مرگ تیمور در گذشت و تیمور پیر محمد فرزند دیگر جهانگیر را به عنوان جانشین معرفی کرد او نیز چون در هنگام مرگ تیمور در گذشت و تیمور پیر محمد فرزند دیگر جهانگیر را به عنوان جانشین معرفی کرد او نیز چون در هنگام مرگ تیمور در غزنین بود تا رسیدن به سمرقند یک ماه گذشته بود. موفق به تصاحب قدرت نشد و در نتیجه خلیل سلطان پسر میرانشاه فرصت را غنیمت شمرده تخت سلطنت را اشغال کرد خلیل سلطان بعداز جلوس بر تخت به قصد نشان دادن فاداری خود به وصایان صاحبقران ( پدر بزرگ) محمد جهانگیر پسر نه ساله محمد سلطان میرزا ولیعهد به اصطلاح « خان» اعلان نموده و خودش به اداره امور سلطنت مبادرت می ورزید.