فول فایل

تربيت در قرآن و نهج البلاغه تزكيه وتربيت دوبحث رايج ومهم در اسلام هستند كه درعين همسو بودن، كاملاً مجزا هستند. اما درتقديم وترتيب اين دو، بايد كدام را مقدم برديگرى دانست؟ تزكيه پاك كردن روح از زشتى ها وبدى ها است و فرد خود بايد براى رسيدن به سر مقصد منظور تلاش كند. اما تربيت تنها دركنار يك مربى حاصل مى شود. فردى كه بايد راهنمايى هاى لازم را فرا روى متربى قرار دهد. قرآن، كتاب آسمانى مسلمانان، كتابى است سرشار از حكمت كه نكته ها درپس آن نهفته است. نهج البلاغه نيز كه از قرآن سرمشق گرفته ودراين مكتب باليده است، دربسيارى از امور زندگى نكاتى آموزنده مطرح كرده است. پس براى بررسى مسأله تربيت و دركنار آن تزكيه درقرآن ونهج البلاغه ، به سراغ مصطفى دلشاد تهرانى رفتيم تا برايمان ضمن موشكافى اين مسأله راهكارهاى موجود را شرح دهد. گفت وشنود ما را با مصطفى دلشاد تهرانى بخوانيد: در خصوص تبيين واژه تربيت و تفاوت آن با واژه هاى مشابه از قبيل تزكيه و تعليم توضيحاتى بفرماييد. شهادت اميرالمومنين(ع) در واقع شهادت برترين نمونه تربيت قرآنى و تربيت نبوى است و على(ع) به عنوان جلوه تام حق و مظهر تمام عيار مدرسه پيامبر اكرم(ص) است. من يك مطلبى را مقدمتاً بگويم و بعد به سؤال شما اشاره كنم. قرآن و نهج البلاغه هر دو كتاب تربيت انسانند نهج البلاغه كه برادر قرآن و ترجمان قرآن است، آنچه در آن جلوه كرده، مفاهيم و معانى قرآن كريم است و در نهج البلاغه به وضوح بوى وحى و رايحه كلام نبوى(ص) استشمام مى شود. اين دو كتاب تربيت انسانند و هر دو از ابتدا تا انتها تربيتند، ساختار تربيتى نهج البلاغه به شدت منطبق بر ساختار تربيتى قرآن كريم است و مجموعه مباحثى كه در قرآن كريم وجود دارد، در جهت تربيت انسان است كه بخشى از آن عبارتند از: بيان موانع و مقتضيات تربيت، مبانى تربيت مانند شناخت انسان، راه تربيت، بستر تربيت، فطرت انسان براى تربيت، عوامل مؤثر در تربيت و اصول تربيت در قرآن، روشهاى تربيت در قرآن و ما همينها را به وضوح در نهج البلاغه مشاهده مى كنيم. اما درباره اين كه واژه تربيت به چه معناست و در قرآن كريم چگونه به كار رفته و چه تفاوتى با واژه هاى ديگر دارد، شما مستحضريد واژه «تربيت» از ماده «ربو» به معناى، برآمدن، بالا آمدن، رشد كردن، زياد شدن، فزونى و مانند اينها است. استعمال اين ماده هم در كلمات عربى با همين بار معنايى است؛ مثلاً كلمه يعنى نفس عميق, چون سينه انسان بر مى آيد, «رابيه» به تپه (بلندى زمين) گفته مى شود، اين ماده به صورت «ربى» نيز استعمال شده است، به قول راغب اصفهانى در مفردات، اصل آن «ربب» است، كه معنى مالك بودن و صاحب اختيار بودن را مى رساند. بنابراين، معناى تربيت اين است كه در يك چيزى حالتى پس ازحالتى ايجاد شود تا به آن حد تمام و نهايى خود برسد. لذا با واژه هاى ديگر بسيار تفاوت دارد، واژه ها و اصطلاحات ديگر بستر تربيت هستند، تزكيه و تقوا بستر تربيت هستند. تربيت در واقع برداشتن موانع و ايجاد زمينه هايى است براى تكامل بشر و براى رسيدن استعدادهاى انسان به حد نهايى خود و تا انسان آن چيزى شود كه لايق آن است، تربيت همين است. تربيت يعنى زمينه اى فراهم شود تا استعدادهاى انسان در جهت آن كمال لايق آدمى شكوفا شود، كمال لايق آدمى هم در جهت كمال مطلق است. تربيت عبارت است از رفع موانع و ايجاد مقتضيات براى اين كه استعدادهاى انسان در جهت كمال مطلق شكوفا شود. هر عملى در اين مسير عمل تربيتى است؛ هر عملى در خلاف اين، عمل غيرتربيتى است؛ لذا اگر ما زمينه و بسترى ايجاد كرديم كه استعدادهاى انسان در جهت كمال مطلق شكوفا شود، در جهت تربيت گام برداشته ايم و اگر كارى كرديم كه استعدادهاى انسان درجهت كمال مطلق آسيب ديد و يا متوقف شد، آن عمل غيرتربيتى و بازدارنده تربيت است.