فول فایل

فرهنگ و هویّت انسان، موجودی اجتماعی و کمال گراست که ناگزیر است برای دست یابی به سعادت مادی و معنوی خود، زندگی گروهی در قالب جامعه را برگزیند. در پرتو همین روابط اجتماعی است که شخصیت انسانی افراد شکل می گیرد و به رشد و تکامل می رسد. بقای جامعه نیز در پرتو رشد افراد آن است و فرهنگ، مهم ترین عامل در شخصیّت دادن و شکوفا کردن استعدادهای درونی افراد جامعه به شمار می آید. فرهنگ، هویت دهنده است. انسانی که هویت فرهنگی ندارد، سرگردان است و خواه ناخواه شکاری برای مهاجمان و راهی هموار برای عبور بیگانگان است. چنین انسانی، با از دست دادن هویت فرهنگی خود، شخصیت انسانی خویش را نیز از دست می دهد و اگر شکار بیگانگان نشود، با ابتلا به بیماری بی فرهنگی و بی هویتی، از درون تباه خواهد شد. فرهنگ و تمدن تمدن، یکی از دستاوردهای انسان براساس روابط اجتماعی خود در جامعه است که از تلاش ها و نوآوری های او در زمینه فن آوری سرچشمه می گیرد. تمدن، جنبه عملی دارد و به برطرف ساختن نیازهای مادی انسان در اجتماع می پردازد، ولی فرهنگ بیشتر جنبه ذهنی و معنوی دارد و باورهای انسان را دربرمی گیرد. نیز افزون بر تأمین پیشرفت انسان، در هیئت اجتماع، به تکامل فردی انسان نیز نظارت دارد. تمدن و فرهنگ در عین مرتبط بودن با هم، ملازم یکدیگر نیستند. چه بسا جوامعی که تمدن بالایی داشته باشند، ولی از نظر فرهنگی در فقر و وابستگی به سر برند. تاریخ نشان داده که حیات این جوامع کوتاه است و ماندگاری آنها نیز در حافظه تاریخ، گذرا خواهد بود. ارزش ها، بنیان فرهنگ بقای جامعه، به فرهنگ آن است و بنیان فرهنگ نیز به ارزش های آن جامعه می باشد؛ یعنی چیزی که شکل دهنده و تعیین کننده حدود رفتار افراد جامعه است. ارزش ها نه تنها به هویت فرهنگ شکل می بخشد، بلکه هویت هر جامعه را نیز سمت و سو می دهد. هیچ جامعه ای بدون وجود ارزش ها توان ادامه حیات اجتماعی را ندارد. جامعه ای می تواند سعادت آدمی را تأمین کند که خود هویتی ثابت و قوی داشته باشد. این مسئله هم به ارزش های حاکم در جامعه بازمی گردد که باید فرا زمانی و فرامکانی عمل کند. فرهنگ قرآنی قرآن در آفرینش فرهنگ و تمدّن نوین، فرا مکانی و فرا زمانی عمل کرد و به سنت ها، آداب، زبان، نژاد، اقلیم و آب و خاک که مایه اختلاف است، توجه ننمود. به همین دلیل، در قرآن کریم، هیچ خطابی به صورت «ایها العرب» یا «ایها القریش» نیست. در خطاب «یا ایها الذین آمنوا» نیز بین افراد مؤمن از هر نژاد و زبانی باشند فرقی نمی گذارد. پیام قرآن، جهانی و جاوید است. هرگز بر عنصر نژاد، مکان و زبان اصرار نداشت، بلکه هر کس در هر کجا می تواند مخاطب آن باشد. آیین و قانونی که متعلق به همه افراد بشر است، نمی تواند به این امور جزئی اختلاف برانگیز تکیه کند. برای مثال، تنوع زبانی، افزون بر اینکه مانع پذیرش اسلام نیست، وسیله ای برای پیشرفت این دین هم به شمار می آید. هر زبانی از راه زیبایی ها و قدرت مخصوص خود، توانسته خدمات جداگانه و مهمی به قرآن و اسلام بنماید. پس این از موفقیت های بزرگ این کتاب الهی است که زبان ها و فرهنگ های گوناگون را به خدمت گرفته و به آنها نیز خدمت کرده است. توسعه فرهنگ اسلامی اسلام پیش از آنکه بتواند با قدرت نظامی، مرزهای دور را بگشاید و امپراتوری های بزرگ زمان را از اریکه قدرت به پایین آورد، با ترویج و توسعه فرهنگ خویش به دست مبلغان و رسولان، آن سرزمین ها را فتح کرد. سرچشمه فرهنگ اسلامی، قرآن است که در سایه آن، تمامی ملت ها به رشد فرهنگی خیره کننده ای رسیده اند و برای آن حد و مرزی نمی توان در نظر گرفت. با چنین آموزه ای، هر مسلمان از هر نژاد، بر اساس فرمان های قرآن به دانش آموزی می پرداخت و با به کارگیری آن در جامعه، سهم به سزایی در ترویج فرهنگ اسلامی به عهده می گرفت.