فول فایل

هزینه يابی محصولات مشترک بسياری از صنايع ، از قبيل توليد کنندگان مواد شميايی ، صنايع نفت وگاز ،معادن و.... به طور توأم و همزمان وبه گونهای غير قابل تفکيک ، محصولات متعددی توليد می کنند که هيچ يک از اين محصولات را نمی توان قبل از رسيدن به يک نقطه خاص (که نقطه تفکيک ناميده می شود) به تنهايی توليد کرد. اينگونه محصولات اصطلاحا محصولات مشترک ناميده می شوند. برای مثال، محصولات يک پالايشگاه نفت خام نمونه بارزی از محصولات مشترک است که در نتيجه تصفيه نفت خام تعدادی محصول از قبيل بنزين، نفت سفيد، نفت گاز، نفت کوره، گوگرد، قير، کودهای شميايی و... بدست می آيد. محصولات مشترک هرچند در متون فارسی، محصولات را به محصولات مشترک و فرعی تفکيک کرده اند، اما از لحاظ مفهومی، هنگامی که صبحت از محصولات مشترک می شود منظور مجموعه محصولات است که به سه دسته تقسيم می شوند: محصولات اصلی- محصولاتی هستند که جزو اهداف اصلی توليد بوده و در مقايسه با ساير محصولات، از ارزش اقتصادی بالاتری برخوردارهستند. از بين محصولات پالايشگاه، بنزين، نفت سفيد، نفت گازو نفت کوره محصولات اصلی قلمدادمی شوند. محصولات فرعی- محصولاتی هستند که جزو اهداف اصلی توليد نمی باشند، بلکه توليد آنها به همراه محصولات اصلی غيرقابل اجتناب بوده ودر مقايسه با محصولات اصلی از ارزش ناچيزی برخوردارند. هموتره بين توليد اين محصولات ومحصولات اصلی یک رابطه نسبی مقداری وجود دارد. از بين محصولات پالا يشگاه، گوگرد، قير وکود شميايی محصولات فرعی قلمداد ميشوند. محصولات فرعی ممکن است به همان شکل اوليه قابل فروش باشند ويا برای آنکه قابل فروش شوند، مستلزم انجام عمليات اضافی باشند. زائدات – موادی هستند که بطور غیرقابل اجتناب در اثر تولید ایجاد می شوند و فاقد ارزش فروش هستند ، در نتیجه هیچ هزینه ای به آنها تخصیص داده نمی شود . تفاوت زائدات با ضایعات در این است که زائدات معمولا از مواد اولیه ناشی می شوند ، در حالی که ضایعات مشتمل بر آن دسته از محصولاتی است که ویژگی محصولات سالم را ندارند و بعضا دارای ارزش فروش می باشند . نقطه تفکیک نقطه ای از فرآیند تولید است که در آن ، هر یک از محصولات مشترک به تنهایی و به صورت مجزا قابل شناسایی می شود . به عنوان مثال ، در پالایشگاه نفت خام ، پایان مرحله تصفیه ، نقطه تفکیک نامیده می شود. هزینه های مشترک و هزینه هایی بعد از نقطه تفکیک در تولید همزمان چند محصول ، کلیه هزینه هایی که تا قبل از رسیدن به نقطه تفکیک واقع می شوند ، هزینه هایی مشترک نامیده می شوند . کلیه هزینه های انجام شده بعد از نقطه تفکیک ، برای تکمیل محصولات و تبدیل آنها به وضعیت قابل فروش ، هزینه های بعد از نقطه تفکیک نامیده می شوند . هزینه یابی محصولات مشترک هدف از هزینه یابی محصولات مشترک ، تعیین بهای تمام شده هر کدام از محصولات است . در هزینه یابی محصولات مشترک مجموعه اقدامات زیر صورت می گیرد : انباشت و تخصیص هزینه ها تا نقطه تفکیک ( تعیین هزینه های مشرک ) تخصیص هزینه های مشترک بین محصولات بر اساس یک روش سیستماتیک و معقول انباشت و تخصیص هزینه های بعد از نقطه تفکیک ( تعیین هزینه های خاص هر کدام از محصولات ) تعیین بهای تمام شده هر کدام از محصولات مشترک نقطه مهم در مورد هزینه یابی محصولات مشترک این است که هزینه های هر مرحله به گونه ای بین محصولات مشترک تخصیص یابد که بتوان به نحو مناسب بهای تمام شده محصولات را در نقطه تفکیک تعیین کرد . و به علت غیر قابل تفکیک بودن هزینه های مشترک واقعی ، تخصیص هزینه ها به محصولات مشترک ، تبدیل به مسئله ای پیچیده و دشوار برای شرکتها شده است . بهای تمام شده محصولات مشترک از دو جزء تشکیل می شود : هزینه های قبل از نقطه تفکیک ( هزینه های مشترک ) هزینه های بعد از نقطه تفکیک ( هزینه های خاص ) در واقع هز ینه های مشترک ، هزینه های غیر مستقیم و هزینه های بعد از نقطه تفکیک ، هزینه های مستقیم محصولات است .هزینه های بعد از نقطه تفکیک با استفاده از روش های هزینه یابی مرحله ای ( که به تفصیل در فصل هفتم در جلد اول مورد بحث قرار گرفت ) به آسانی قابل تخصیص به محصول مورد نظر است و هزینه های مشترک نیز با استفاده از روشهای زیر به محصولات تسهیم می شود : روش مقداری ( روش مقادیر فیزیکی نسبی ) روش ارزش نسبی فروش در مرحله نهایی روش ارزش نسبی فروش در نقطه تفکیک روش درصد سود ناخالص ثابت ( روش هزینه یابی معکوس ) روش ارزش خالص بازیافتنی نسبی در نقطه تفکیک ( روش ارزش برآوردی فروش در نقطه تفکیک ) روش مقداری ( روش مقادیر فیزیکی نسبی ) این روش یکی از ساده ترین روشهای تسهیم هزینه های مشترک است و زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که : اولا – محصولات مختلف تولید شده با یک مقیاس مشترک ( از قبیل تعداد ، کیلوگرم ، لیتر، متر و غیره ) قابل اندازه گیری باشند . ثانیا- نرخ فروش محصولات تفاوت چندانی با یکدیگر نداشته باشند . در روش مقداری ، تسهیم هزینه های مشترک به محصولات به نسبت سهم هر یک از آنها از جمع مقدار تولید می باشد . به عبارت دیگر محصولی که حجم تولید آن بیشتر است ، هزینه بیشتری به آن تخصیص می یابد . طبق این روش بهای تمام شده هر واحد محصول در نقطه تفکیک برای تمام محصولات یکسان خواهد بود . مثال 1-8 شرکت جمشید طی فرآیند مشترکی سه نوع محصول به نامهای X ,Y,Z تولید می کند . در پایان مرحله اول که مرحله مشترک می باشد ، محصولات X,Y برای تکمیل و پردازش بیشتر ، هر کدام به مرحله خاصی می روند ولی محصول Z بعد از تفکیک ، بدون پردازش بیشتر به فروش می رسد . جمع هزینه های مشترک در دوره گذشته 600،000 ريال بوده و سایر اطلاعات به شرح زیر است :